Wskutek podpalenia Reichstagu [1] w lutym 1933, wszedł w życie Dekret Prezydenta Rzeszy o Ochronie Ludzi i Państwa. Ustawa prezydenta Republiki Weimarskiej Paula von Hindenburga (1847–1934) [2] uchwalona w oparciu o art. 48 (dotyczący stanu wyjątkowego) konstytucji weimarskiej, znosząc prawo do wolności osobistej, zapewniła podstawę prawną do przetrzymywania ludzi bez procesu. Pierwszym niemieckim obozem koncentracyjnym był KL Nohra założony 3 marca 1933 r.
Liczba więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych w latach 1933–1934 jest trudna do ustalenia; dr Jane Caplan oszacowała ją na 50 000. Łącznie z aresztowanymi wówczas, liczba ta prawdopodobnie przekraczać może 100 000. 80% więźniów było członkami KPD, natomiast 10% stanowili działacze SPD. Wielu więźniów politycznych zostało zwolnionych pod koniec roku 1933; po świątecznej amnestii czynnych pozostało tylko kilkadziesiąt obozów.
Załogę 70. obozów lokowanych w: opuszczonych fabrykach; więzieniach; zamkach; majątkach wiejskich; przytułkach; szkołach, od roku 1933 początkowo stanowili lokalni funkcjonariusze policji, SA i ᛋᛋ. Od maja 1933 te tzw. „dzikie obozy koncentracyjne” w Prusach zostały oddane pod kontrolę Gestapy (od roku 1936 Gestapo), utworzonej 26 kwietnia dekretem ministra spraw wewnętrznych Prus Hermana Göringa (1893–1946) [3]. Z czasem zarządzenie to weszło w życie na obszarze całej Rzeszy. Do czerwca 1934 Geheimes Staatspolizeiamt (Gestapa) kierowana była przez Rudolfa Dielsa (1900–1957) [4].
4 lipca 1934 r. ᛋᛋ-Obergruppenführer Theodor Eicke (1892–1943) [5], drugi komendant KL Dachau [6]; drugi szef Gestapy w Prusach i zabójca Ernesta Röhma (1887–1934) podczas Nocy Długich Noży (29 na 30 czerwca 1934) [7], oficjalnie mianowany został inspektorem Inspektion der Konzentrationslager (IKL) [8]. Jego antysemityzm, antybolszewizm oraz bezwarunkowe posłuszeństwo wobec ᛋᛋ i Adolfa Hitlera (1889–1945) wywarły na Reischführerze ᛋᛋ Heinrichu Himmlerze (1900–1945) [9] pozytywne wrażenie. Eicke znany z brutalności i nienawiści wobec słabości, instruował swoich podwładnych mówiąc im, że każdy esesman o miękkim sercu powinien „natychmiast udać się na emeryturę do klasztoru”.
Na początku 1934 r. liczba więźniów sukcesywnie spadała i nie było pewności, czy system obozów będzie nadal funkcjonowiał. Do połowy 1935 r. istniało tylko pięć obozów, w których przebywało 4000 więźniów, zarządzanych przez 13. pracowników centralali IKL. W niemieckich więzieniach osadzono 100 tys. osób, z czego jedną czwartą za przestępstwa polityczne. W tym czasie Heinrich Himmler wezwał do rozprawy ze „zorganizowanymi podludzkimi wrogami wewnętrzymi państwa niemieckiego”, którymi wg. niego byli: Żydzi; masoni; komuniści; socjaliści i kryminaliści.
Z sześciu obozów działających pod zarządem ᛋᛋ Totenkopfverbande, w wyniku reorganizacji od połowy roku 1936 funkcjonowały tylko dwa, wzorcowe dla wszyskich następnych niemieckich obozów koncentracyjnych – KL Dachau [6] i KL Lichtenburg. W miejscu zlikwidowanych obozów Eicke utworzył nowe placówki: KL Sachsenhausen (wrzesień 1936) [10] i KL Buchenwald (lipiec 1937).
W przeciwieństwie do wcześniejszych, nowo otworzone obozy budowane były jako miejsca całkowitej izolacji osadzonych od ludności, jak i od rządów prawa, co umożliwiało ᛋᛋ sprawowanie nad nimi władzy absolutnej. Więźniowie noszący dotychczas ubrania cywilne, zostali zmuszani do założenia uniformów obozowych. Ich liczba zaczęła ponownie rosnąć; 4761 z 1 listopada 1936 do 7750 pod koniec roku 1937.
W okresie 1936–1938 wraz ze wzrostem liczby więźniów ich skład uległ zasadniczej zmianie. O ile w pierwszej fazie więziono głównie przeciwników politycznych reżimu nazistowskiego, o tyle później represjom poddano nie odpowiadające narodowosocjalistycznemu wizerunkowi wspólnoty narodowej uzane za grupy aspołeczne, przede wszystkim: recydywistów; homoseksualistów; bezrobotnych uporczywie odmawiających pracy; świadków Jehowy.
Do końca czerwca 1938 r. populacja więźniów wzrosła trzykrotnie; w ciągu ostatnich sześciu miesięcy do 24 000 więźniów. Wzrost ten napędzany był aresztowaniami osób uważanych za aspołecznych nałogowych przestępców. Według Himmlera więźniowie kryminalni w obozach koncentracyjnych musieli być odizolowani od społeczeństwa, ponieważ popełnili przestępstwa o charakterze seksualnym lub brutalnym. W rzeczywistości jednak większość więźniów kryminalnych stanowili ludzie pochodzący z klasy robotniczej, którzy aby utrzymać swoje rodziny uciekali się do drobnych kradzieży. W ramach akcji przeciwko elementom aspołecznym, w czerwcu roku 1938 aresztowano 10 000 bezdomnych, chorych psychicznie i bezrobotnych.
Aby pomieścić nowych więźniów, utworzono trzy nowe obozy: KL Flossenbürg (maj 1938) [11] w pobliżu granicy z Czechosłowacją i obóz kobiecy KL Ravensbrück (maj 1939) [12]. Po anschlussie Austrii (12 marca 1938), 8 sierpnia 1938 zapadła decyzja dotycząca budowy kolejnego obozu KL Mauthausen-Gusen [13] przez co liczba więźniów politycznych wzrosła do ok. 7000.
Fala masowych aresztowań częściowo motywowana była czynnikami ekonomicznymi. Okres prosperity jaki nastąpił po Wielkim Kryzysie (1929–1933) obniżył w Niemczech stopę bezrobocia, także dzięki pracy przymusowej elementu „niepewnego”. Plan czteroletni realizowany przez Alberta Speera (1905–1981) [14] wymagał robotników przymusowych, których zapewniała Deutschen Erd- und Steinwerke GmbH (DEST) [15], spółka zależna ᛋᛋ-Hauptamt Verwaltung und Wirtschaft (Głównego Urzędu Administracji i Gospodarki ᛋᛋ) i ᛋᛋ-Hauptamt Haushalt und Bauten (Głównego Urzędu Budżetu i Budownictwa ᛋᛋ). Po konferencji w Wannsee [16] (20 styczeń 1942), rozkazem Reiseführera ᛋᛋ z dnia 1 lutego 1942, w wyniku konsolidacji obydwa urzędy połączone zostały w ᛋᛋ-Wirtschafts-und Verwaltungshauptamt (SS-WVHA) [Główny Urząd Gospodarki i Administracji ᛋᛋ]. Pracami wyżej wymienionych, przez cały okres ich istnienia kierował ᛋᛋ-Obergruppenführer Oswald Pohl (1892–1951) [17] wraz ze swoim zastępcą ᛋᛋ-Gruppenführerem Georgiem Lörnerem (1899–1959). Nieprzypadkowo KL Flossenbürg i KL Mauthausen ulokowane zostały w sąsiedztwie kamieniołomów, a w KL Buchenwald i KL Sachsenhausen funkcjonowały cegielnie. W kwietniu i czerwcu 1938 w ramach walki z bezrobociem, zatrzymano i następnie deportowano do obozów koncentracyjnych jako tzw. element aspołeczny ponad 10 tys. osób.
Podczas pogromu w nocy 9 na 10 listopada 1938 r. [18], 26 000 Żydów, obywateli niemieckich, zostało uwięzionych w celu grabieży ich majątku jak też zmuszenia ich do emigracji. Więźniowie ci stali się ofiarami bezprecedensowego znęcania się nad nimi; w Dachau w ciągu czterech miesięcy po wydarzeniach Nocy Kryształowej zginęło więcej osób pochodzenia żydowskiego niż w ciągu poprzednich pięciu lat. Po aneksji Austrii aresztowano 2000 wiedeńskich Żydów. Większość z nich została wkrótce zwolniona, często po złożeniu obietnicy emigracji.
W czerwcu 1938 r. populacja więźniów wzrosła trzykrotnie; w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, do 24 000. Do końca roku 1938 w niemieckich obozach koncentracyjnych przetrzymywano prawie 60 tys. osób.
Przypisy:
[1] https://de.wikipedia.org/wiki/Reichstagsbrand
[2] https://de.wikipedia.org/wiki/Paul_von_Hindenburg
[3] https://en.wikipedia.org/wiki/Hermann_G%C3%B6ring
[4] https://de.wikipedia.org/wiki/Rudolf_Diels
[5] https://de.wikipedia.org/wiki/Theodor_Eicke
[6] https://de.wikipedia.org/wiki/KZ_Dachau
[7] https://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6hm-Putsch
[8] https://en.wikipedia.org/wiki/Concentration_Camps_Inspectorate
[9] https://de.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Himmler
[10] https://en.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_concentration_camp
[11] https://de.wikipedia.org/wiki/KZ_Flossenb%C3%BCrg
[12] https://en.wikipedia.org/wiki/Ravensbr%C3%BCck_concentration_camp
[13] https://de.wikipedia.org/wiki/KZ_Gusen
https://en.wikipedia.org/wiki/Gusen_concentration_camp
[14] https://de.wikipedia.org/wiki/Albert_Speer
[15] https://en.wikipedia.org/wiki/German_Earth_and_Stone_Works
[16] https://en.wikipedia.org/wiki/Wannsee_Conference
[17] https://en.wikipedia.org/wiki/Oswald_Pohl
[18] https://en.wikipedia.org/wiki/Kristallnacht
Źródła:
https://en.wikipedia.org/wiki/Nazi_concentration_camps
https://de.wikipedia.org/wiki/Konzentrationslager
Brian Cat 